Praktyka asystencko-pedagogiczna
Cel ogólny
Celem praktyki jest gromadzenie doświadczeń związanych z pracą opiekuńczo - wychowawczą, dydaktyczną i terapeutyczną z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością wzrokową oraz konfrontowanie nabywanej wiedzy psychologiczno - pedagogicznej z rzeczywistością pedagogiczną w działaniu praktycznym.
Cele szczegółowe
Celem praktyk pedagogicznych jest w szczególności:
- poznanie organizacji pracy przedszkola i szkoły podstawowej czy innej placówki kształcącej dzieci z zaburzeniami narządu wzroku;
- nabycie umiejętności planowania, prowadzenia i dokumentowania zajęć;
- nabycie umiejętności prowadzenia obserwacji zajęć i jej dokumentowania;
- kształtowanie umiejętności integrowania zdobytej wiedzy w praktyce.
Sposób organizacji praktyki
W czasie trwania praktyki słuchacz studiów podyplomowych jest zobowiązany do podporządkowania się Dyrekcji Szkoły lub placówki. Bezpośrednim przełożonym słuchacza w czasie praktyki jest nauczyciel-opiekun z ramienia szkoły, specjalista posiadający kwalifikacje z tyflopedagogiki. Słuchacze przestrzegają przepisów dyscypliny pracy, BHP i tajemnicy służbowej. Słuchacze studiów podyplomowych Tyflopedagogika z pismem punktowym Braille’a powinni odbyć 60 godzin zegarowych praktyki indywidualnej kształtującej kompetencje opiekuńczo – wychowawcze, terapeutyczne i dydaktyczne, w wybranych przez siebie placówkach oświatowych tj. w przedszkolach specjalnych, szkołach specjalnych i placówkach specjalnych lub integracyjnych zajmujących się osobami z dysfunkcją wzroku (słabowidzących i niewidomych). Praktyka pedagogiczna powinna być realizowana w placówkach, gdzie pracuje się z dziećmi lub młodzieżą niewidomą i słabowidzącą. Są to różnego rodzaju typy placówek edukacyjno-rehabilitacyjnych obejmujących swoim oddziaływaniem osoby z dysfunkcją wzroku takie jak: przedszkola specjalne dla dzieci niewidomych i słabowidzących, szkoły specjalne dla dzieci i młodzieży niewidomej i słabowidzącej, przedszkola integracyjne z dziećmi niewidomymi i słabowidzącymi, szkoły integracyjne z dziećmi i młodzieżą niewidomą i słabowidzącą, ośrodki szkolno - wychowawcze z dziećmi i młodzieżą niewidomą i słabowidzącą, poradnie psychologiczno-pedagogiczne zajmujące się dziećmi i młodzieżą niewidomą i słabowidzącą. Zajęcia prowadzone przez słuchaczy powinny stanowić co najmniej 30% czasu przeznaczonego na praktyki pedagogiczne.
1. W pierwszym dniu praktyki słuchacz studiów podyplomowych bierze udział:
- w spotkaniu z dyrektorem placówki oświatowej i opiekunem praktyki w celu omówienia jej organizacji i przebiegu;
- sporządza wspólnie ze szkolnym opiekunem praktyk plan praktyki;
- szkolny opiekun praktyk pedagogicznych zapoznaje słuchacza studiów podyplomowych z zasadami BHP obowiązującymi w szkole lub placówce.
2. W planie realizacji praktyki słuchacz wykazuje realizację praktyki poprzez:
- konsultacje z dyrektorem szkoły, opiekunem praktyk, psychologiem lub pedagogiem czy tyflopedagogiem (około 10 godzin);
- obserwacje lekcji, zajęć pozalekcyjnych, lekcji wychowawczej i innych form pracy z uczniem niewidomym i słabowidzącym (około 10 godzin);
- asystowanie nauczycielowi w prowadzeniu zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych (około 10 godzin);
- samodzielne przygotowanie i przeprowadzenie różnych form zajęć dla uczniów niewidomych i słabowidzących (co najmniej 30 godzin).
3. W ostatnim dniu praktyki słuchacz powinien otrzymać kwestionariusz ogólnej oceny praktykanta oraz protokół zaliczenia praktyk podpisany przez opiekuna oraz dyrektora placówki (szkoły).
4. Po zakończeniu praktyki student winien złożyć komplet dokumentów opiekunowi praktyk. Słuchacz zalicza praktykę na następnym zjeździe po skończonej praktyce.
5. Wpisu zaliczenia praktyki dokonuje opiekun praktyki ze strony uczelni.
Warunki zaliczenia praktyki
Warunkiem zaliczenia praktyki jest uzyskanie pozytywnej opinii od szkolnego opiekuna praktyk i złożenie prawidłowo przygotowanego kompletu dokumentów z praktyki:
- dzienniczka praktyk;
- sprawozdania z praktyk;
- oceny praktyk;
- 2 scenariuszy z obserwacji zajęć hospitowanych przez słuchacza;
- 2 przykładowych scenariuszy zajęć poprowadzonych przez słuchacza.
Słuchacze ubiegający się o zaliczenie praktyk na podstawie zatrudnienia, mają obowiązek złożenia stosownej dokumentacji najpóźniej 2 tygodnie od rozpoczęcia studiów.
Instrukcja realizacji praktyki
W trakcie praktyki następuje kształtowanie kompetencji opiekuńczo-wychowawczych oraz dydaktycznych przez:
1) zapoznanie się ze specyfiką szkoły lub placówki, w której praktyka jest odbywana, w szczególności poznanie realizowanych przez nią zadań opiekuńczo-wychowawczych, terapeutyczno-rehabilitacyjnych i dydaktycznych, poznanie sposobu funkcjonowania szkoły lub placówki, organizacji pracy, pracowników, uczestników procesów pedagogicznych oraz prowadzonej dokumentacji.
2) obserwowanie:
- zorganizowanej i podejmowanej spontanicznie aktywności formalnych i nieformalnych grup uczniów z zaburzeniami w rozwoju i z niepełnosprawnością;
- aktywności poszczególnych uczniów, z uwzględnieniem specyfiki zaburzeń i nieprawidłowości rozwojowych;
- interakcji dorosły (nauczyciel, wychowawca) - dziecko oraz interakcji między dziećmi i młodzieżą (w tym samym i w różnym wieku) w sytuacjach lekcyjnych, i pozalekcyjnych, uwzględniając problemy dzieci o specyficznych zaburzeniach w rozwoju;
- procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego w grupach wychowawczych i zespołach uczniowskich (klasach), ich specyfiki, prawidłowości, i zakłóceń (uczniowie z trudnościami komunikacyjnymi);
- czynności podejmowanych przez opiekuna praktyk w toku prowadzonych przez niego lekcji (zajęć) oraz aktywności uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
- toku metodycznego lekcji (zajęć), stosowanych przez nauczyciela metod, form pracy i wykorzystywanych pomocy dydaktycznych, z uwzględnieniem rodzaju, i stopnia niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego uczniów;
- integrowania przez opiekuna praktyk działalności opiekuńczo-wychowawczej, dydaktycznej, pomocowej i terapeutycznej;
- dynamiki grupy (klasy), ról pełnionych przez uczestników grupy, zachowania i postaw uczniów;
- funkcjonowania i aktywności w czasie lekcji (zajęć) poszczególnych uczniów;
- sposobów aktywizowania i dyscyplinowania uczniów oraz różnicowania poziomu aktywności poszczególnych uczniów, z uwzględnieniem rodzaju, i stopnia niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego;
- sposobu zadawania i kontrolowania pracy domowej, z uwzględnieniem możliwości uczniów;
- sposobu oceniania uczniów;
- działań podejmowanych na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i zachowania dyscypliny uczniów;
- organizacji przestrzeni w klasie, sposobu jej zagospodarowania (ustawienie mebli, wyposażenie, dekoracje i dostosowanie ich do potrzeb i możliwości percepcji uczniów w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności).
3) współdziałanie z opiekunem praktyk:
- w sprawowaniu opieki i nadzoru nad grupą oraz w zapewnianiu bezpieczeństwa;
- w podejmowaniu działań wychowawczych i terapeutyczno-rehabilitacyjnych wynikających z zastanych sytuacji;
- w prowadzeniu zorganizowanych zajęć wychowawczych;
- w planowaniu i przeprowadzaniu lekcji (zajęć);
- w organizowaniu pracy w grupach, stosownie do możliwości i ograniczeń uczniów;
- w usprawnianiu zaburzonych funkcji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
- w przygotowywaniu pomocy dydaktycznych adekwatnych do możliwości i ograniczeń uczniów;
- w doborze i wykorzystywaniu środków multimedialnych i technologii informacyjnej w pracy dydaktycznej z uczniami o zróżnicowanych możliwościach i ograniczeniach;
- w kontrolowaniu i ocenianiu uczniów;
- w organizowaniu przestrzeni klasy;
- w podejmowaniu działań w zakresie projektowania i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
4) pełnienie roli opiekuna-wychowawcy oraz nauczyciela, w szczególności:
- diagnozowanie dynamiki grupy oraz sytuacji uczniów w grupie;
- poznawanie uczniów, ich sytuacji społecznej, potrzeb, zainteresowań i zdolności, z uwzględnieniem rodzaju, i stopnia niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego;
- samodzielne prowadzenie działań opiekuńczo-wychowawczych i terapeutycznych wobec grup, i poszczególnych uczniów, z uwzględnieniem ich potrzeb, zgodnie z możliwościami wynikającymi z niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego;
- sprawowanie opieki nad grupą w toku spontanicznej aktywności uczniów;
- organizację i prowadzenie zajęć wychowawczych (w tym zajęć integrujących grupę i działań profilaktycznych) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze;
- podejmowanie indywidualnej pracy z uczniami (szczególnie tymi, u których występuje potrzeba stosowania odrębnych działań opiekuńczo-wychowawczych ze względu na rodzaj niepełnosprawności lub niedostosowanie społeczne);
- sprawowanie opieki nad uczniami poza terenem szkoły lub placówki;
- planowanie lekcji (zajęć), formułowanie celów, dobór metod i form pracy oraz środków dydaktycznych;
- dostosowywanie metod i form pracy do realizowanych treści, etapu edukacyjnego oraz dynamiki grupy uczniowskiej i rodzaju niepełnosprawności lub niedostosowania społecznego;
- organizację i prowadzenie lekcji (zajęć) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze;
- wykorzystywanie w toku lekcji (zajęć) środków multimedialnych i technologii informacyjnej;
- dostosowywanie sposobu komunikacji w toku lekcji (zajęć) do poziomu rozwoju i możliwości uczniów;
- animowanie aktywności poznawczej i współdziałania uczniów, rozwijanie umiejętności w miarę możliwości samodzielnego zdobywania wiedzy z wykorzystaniem technologii informacyjnej, organizację pracy uczniów w grupach zadaniowych;
- diagnozowanie poziomu wiedzy i umiejętności uczniów z zaburzeniami w rozwoju, podejmowanie indywidualnej pracy dydaktycznej z uczniem, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności lub niedostosowania społecznego;
- podejmowanie działań wychowawczych o charakterze interwencyjnym w sytuacjach konfliktu, zagrożenia bezpieczeństwa, naruszania praw innych i nieprzestrzegania ustalonych zasad;
- podejmowanie współpracy z innymi nauczycielami, wychowawcą klasy, pedagogiem szkolnym, psychologiem szkolnym, tyflopedagogiem oraz innymi specjalistami pracującymi z uczniami;
5) analizę i interpretację zaobserwowanych i doświadczanych sytuacji i zdarzeń pedagogicznych, w tym:
- prowadzenie dokumentacji praktyk;
- konfrontowanie wiedzy teoretycznej z praktyką;
- ocenę własnego funkcjonowania w toku realizowania zadań opiekuńczych i wychowawczych oraz wypełniania roli nauczyciela (dostrzeganie swoich mocnych i słabych stron);
- ocenę przebiegu prowadzonych działań oraz realizacji zamierzonych celów;
- konsultacje z opiekunem praktyk w celu omawiania obserwowanych i prowadzonych działań;
- omawianie zgromadzonych doświadczeń w grupie słuchaczy.
Formy aktywności w ramach praktyki:
- obserwowanie zajęć;
- asystowanie nauczycielowi prowadzącemu zajęcia;
- samodzielne prowadzenie zajęć;
- planowanie i omawianie zajęć prowadzonych przez siebie i innych (nauczycieli, słuchaczy).
